Mục lục bài viết
Từ đồng nghĩa trong tiếng Việt
1. Ôn tập kiến thức về từ đồng nghĩa, trái nghĩa
A. Từ đồng nghĩa
– Khái niệm: Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống, hoặc gần giống nhau.
– Phân loại:
+ Từ đồng nghĩa hoàn toàn (đồng nghĩa tuyệt đối): Là những từ có nghĩa hoàn toàn giống nhau, được dùng như nhau và có thể thay đổi cho nhau trong lời nói.
Ví dụ: Mẹ – má, bố – ba – cha
+ Từ đồng nghĩa không hoàn toàn ( đồng nghĩa tương đối, đồng nghĩa khác sắc thái): Là các từ tuy cùng nghĩa nhưng vẫn khác nhau phần nào sắc thái biểu cảm ( biểu thị cảm xúc, thái độ) hoặc cách thức hành động. Khi dùng những từ ngữ này, ta phải cân nhắc lựa chọn cho phù hợp.
Ví dụ: chết – hi sinh (hy sinh mang ý nghĩa trang trọng, thiêng liêng hơn).
– Lưu ý: Đối với từ đồng nghĩa không hoàn toàn, tuy các từ có nghĩa tương đương nhau nhưng lại mang sắc thái biểu thị khác nhau. Khi viết tập làm văn, học sinh hãy thật lưu ý khi lựa chọn từ nào cho phù hợp với văn cảnh, đối tượng nhé!
1. – Đồng nghĩa với chiếu là rọi
– Đồng nghĩa với từ trông là nhìn
2. Các từ đồng nghĩa với các từ đã cho bên trên
– Trông coi, chăm nom…
– Trông mong, chờ, ngóng…
Các loại từ đồng nghĩa
Từ quả và từ trái đồng nghĩa hoàn toàn với nhau, có thể thay thế vị trí của nhau.
2. Nghĩa của 2 từ hi sinh và bỏ mạng trong hai câu:
+ Giống: cùng chỉ cái chết
+ Khác: nghĩa của từ hi sinh mang sắc thái trang trọng, nghĩa của từ bỏ mang có sắc thái mỉa mai, châm biếm
+ Hai từ này không thể thay thế cho nhau được
Sử dụng từ đồng nghĩa
– Trường hợp 1 có thể thay thế hai từ trái và quả cho nhau
– Trường hợp 2, không thể thay thế hai từ hi sinh và bỏ mạng cho nhau được
→ Các từ đồng nghĩa hoàn toàn có thể thay thế cho nhau
– Các từ đồng nghĩa không hoàn toàn không thể thay thế được
B. Từ trái nghĩa
– Khái niệm: Từ trái nghĩa là những từ có nghĩa đối lập nhau.
– Ví dụ: Giàu – nghèo, cao – thấp.
– Phân loại:
Tương tự như từ đồng nghĩa, học sinh cần phân biệt được hai dạng của từ trái nghĩa như sau:
+ Từ trái nghĩa hoàn toàn: Là những từ luôn mang nghĩa đối lập nhau trong mọi tình huống, văn cảnh.
+ Từ trái nghĩa không hoàn toàn: Từ trái nghĩa không hoàn toàn là những từ không phải trong trường hợp nào nó cũng mang nghĩa trái ngược nhau.
Ví dụ: Cao chót vót – sâu thăm thẳm
Cao là từ trái nghĩa (hoàn toàn) với thấp, tuy nhiên trong trường hợp này, “cao chót vót” lại biểu thị sự đối lập với “sâu thăm thẳm” nên chúng cũng được coi là từ trái nghĩa (không hoàn toàn).
– Các từ trái nghĩa không hoàn toàn (tùy trường hợp) như vậy còn được gọi là từ trái nghĩa lâm thời.
2. Mẹo xác định từ trái nghĩa không hoàn toàn
Trong nội dung về từ đồng nghĩa – trái nghĩa, từ trái nghĩa không hoàn toàn là phần gây nhiều khó khăn cho học sinh nhất. Con cảm thấy khó hiểu về lý thuyết và khi áp dụng làm bài tập. Vậy cô Thu Hoa có gợi ý gì khi xác định từ trái nghĩa không hoàn toàn?
“Khi xác định từ trái nghĩa, cần xác định trong tình huống cụ thể.”
Vì từ trái nghĩa không hoàn toàn mang các ý nghĩa khác nhau tùy trường hợp nên hãy luôn đặt từ đó vào tình huống trong câu để xác định đúng nghĩa biểu thị của nó.
– Ví dụ:
Từ “nhạt” khi mang nghĩa về hương vị món ăn, nó trái nghĩa với từ “mặn”.
“Món canh này nhạt quá!”
Tuy nhiên, khi từ “nhạt” mang nghĩa chỉ vẻ đẹp, nó trái nghĩa với từ “đằm thắm”.
“Hoa cỏ may luôn buồn tủi về vẻ đẹp mờ nhạt của mình, cô ghen tị với nét đằm thắm của chị mẫu đơn”.
Bài tập
Bài 1 (Trang 115 sgk ngữ văn 7 tập 1)
Từ | Từ đồng nghĩa |
Gan dạ | Dũng cảm |
Nhà thơ | Thi sĩ |
Mổ xẻ | Phẫu thuật |
Của cải | Tài sản |
Nước ngoài | Ngoại quốc |
Chó biển | Hải cẩu |
Đòi hỏi | Yêu cầu |
Năm học | Niên khóa |
Loài người | Nhân loại |
Thay mặt | Đại diện |
Bài 2 (Trang 115 sgk ngữ văn 7 tập 1)
– Máy thu thanh: ra-di-o
– Xe hơi: ô tô
– Sinh tố: vi-ta-min
– Dương cầm: pi-a-no
Bài 3 (trang 115 sgk ngữ văn 7 tập 1)
Những từ đồng nghĩa:
– Tô- bát
– Cây viết – cây bút
– Ghe – thuyền
– Ngái – xa
– Mô – đâu
– Rứa – thế
– Tru – trâu
Bài 4 (trang 115 sgk ngữ văn 7 tập 1)
– Đưa – trao
– Đưa – tiễn
– Kêu – kêu ca
– Nói – cười, dị nghị
– Đi – mất, qua đời
Bài 5 (trang 115 sgk ngữ văn 7 tập 1)
Các từ phía dưới đồng nghĩa nhưng khác nhau về sắc thái ý nghĩa, sắc thái biểu cảm, phạm vi sử dụng…
Ăn, xơi, chén | Ăn: sắc thái bình thường, trung tính |
Xơi: sắc thái lịch sự, xã giao | |
Chén: sắc thái thân mật, bỗ bã | |
Cho, tặng, biếu | Cho: người cho có vai cao hơn hoặc ngang hàng |
Tặng: không phân biệt ngôi thứ, người nhận, vật được trao thường mang ý nghĩa tinh thần | |
Biếu: sắc thái kính trọng, người biếu thường có vai thấp hơn | |
Yếu đuối, yếu ớt | Yếu đuối: thiếu hụt về thể chất và tinh thần |
Yếu ớt: hiện trạng thiếu hụt về sức khỏe | |
Xinh, đẹp | Xinh: bình phẩm, nhận xét về dáng vẻ bên ngoài của trẻ con |
Đẹp: được xem có mức độ cao hơn, toàn diện hơn. | |
Tu, nhấp, nốc | Tu: uống nhiều, liền mạch, không lịch sự |
Nhấp: nhỏ nhẹ, từ tốn khi uống | |
Nốc: uống vội vã, liên tục, thô tục |
Bài 6 (trang 116 sgk ngữ văn 7 tập 1)
a, – thành quả
– thành tích
b, – ngoan cố
– ngoan cường
c, – nghĩa vụ
– nhiệm vụ
d, Giữ gìn
– Bảo vệ
Bài 7 (trang 116 sgk ngữ văn 7 tập 1)
a, Đối xử
– Đối đãi
b, Trọng đại
– To lớn
Bài 8 (trang 117 sgk ngữ văn 7 tập 1)
– Lan có sức học bình thường trong lớp.
– Đó là câu chuyện tầm thường.
– Kết quả học kì I này An xếp thứ nhất.
– Lũ lụt là hậu quả của việc chặt rừng bừa bãi.
Bài 9 (trang 117 sgk ngữ văn 7 tập 1)
– Hưởng thụ
– Che chở, cưu mang
– Dạy, dạy bảo, dạy dỗ
– trưng bày, bày…
Leave a Reply