Vì sao phải can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ?

Rối loạn phổ tự kỷ đang ngày càng phổ biến trong xã hội hiện nay. Nhiều gia đình có trẻ bị tự kỷ nhưng vẫn chưa thật sự hiểu được tầm quan trọng của việc can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ cũng như điều trị trẻ tự kỷ như thế nào để cải thiện tốt nhất. Vậy vì sao cần phải can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ?

Hậu quả của rối loạn phổ tự kỷ

• Rối loạn phổ tự kỷ ảnh hưởng đến khả năng thấu hiểu: bệnh nhân không hiểu được việc mỗi người sẽ có những mong muốn và niềm tin khác nhau vì vậy, bệnh nhân không ý thức được rằng những hành vi của mình sẽ ảnh hưởng đến người khác như thế nào, không biết đặt mình vào vị trí của người khác để thấu hiểu. Tình trạng này kéo dài khiến bệnh nhân không còn cơ hội hòa nhập được với mọi người.
• Rối loạn phổ tự kỷ ảnh hưởng đến khả năng tự kiểm soát và tự điều chỉnh: bệnh nhân tự kỷ sẽ gặp khó khăn trong việc tập trung, thay đổi, sắp xếp, ghi nhớ, quản lý thời gian… không thể sắp xếp được ý nghĩ và những việc cần làm.
• Một số trường hợp rối loạn phổ tự kỷ làm ảnh hưởng đến khả năng nhìn tổng thể, bệnh nhân thường quá chú ý đến các chi tiết thay vì tập hợp các nguồn thông tin để nhìn tổng thể vào một tình huống. Từ đó ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình học tập và phát triển của người bệnh.

Chứng rối loạn tự kỷ gây ra rất nhiều khó khăn cho cuộc sống của bệnh nhân. Tuy vậy nếu gia đình biết lập kế hoạch can thiệp cho trẻ tự kỷ từ sớm cùng với sự đồng hành của bố mẹ, chắc chắn trẻ có thể vượt qua nhiều trở ngại và hòa nhập một cách dễ dàng hơn.

Can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ mang lại hiệu quả cao

Các phương pháp can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ

Điều trị trẻ tự kỷ bằng thuốc

Các bác sĩ chuyên khoa tâm thần nhi sẽ tuỳ vào từng tình trạng cụ thể của trẻ để đưa ra chỉ định các loại thuốc để điều trị trẻ tự kỷ phù hợp.

Các thuốc thường được dùng để điều trị trong các nhóm rối loạn kèm theo sau:

• Mất ngủ;
• Rối loạn cảm giác trong ăn uống: ăn không ngon miệng, ăn không có cảm giác no…;
• Trầm cảm;
• Tăng động, giảm sự tập trung – chú ý;
• Rối loạn lưỡng cực;
• Loạn thần;
• Hội chứng Tourette (hội chứng Tic);
• Động kinh.

Giáo dục hành vi ở trẻ tự kỷ từ sớm

Can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ với ngôn ngữ trị liệu

• Giao tiếp là một phương tiện quan trọng giúp trẻ bộc lộ nhu cầu vì vậy dạy trẻ tự kỷ giao tiếp là một nội dung quan trọng, giúp trẻ hạn chế được các hành vi xấu, tăng cường các kỹ năng, tương tác xã hội của trẻ;
• Tuỳ mức độ phát triển về trí tuệ của trẻ mà các chuyên gia ngôn ngữ trị liệu có thể dạy trẻ giao tiếp bằng cử chỉ, lời nói hoặc hình vẽ;
• Trước hết chuyên gia sẽ đánh giá khả năng giao tiếp, ngôn ngữ, các kỹ năng giao tiếp không lời…của trẻ;
• Việc trị liệu ngôn ngữ cho trẻ cũng được tiến hành 1:1, hàng ngày hoặc xen kẽ hoạt động khác;
• Kết quả của huấn luyện giao tiếp phụ thuộc nhiều vào sự tham gia của phụ huynh, nên can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ để nâng cao mức độ phát triển trí tuệ và các kỹ năng khác của trẻ.

• Nguyên tắc của giáo dục hành vi là hạn chế những hành vi xấu của trẻ và xây dựng những hành vi có lợi về mặt xã hội;
• Trẻ tự kỷ bị khiếm khuyết hành vi do tổn thương thần kinh. Tuy nhiên, những khiếm khuyết đó có thể thay đổi được nhờ tác động từ môi trường ngoài một cách hệ thống;
• Mọi kỹ năng của trẻ bao gồm về giao tiếp, tương tác xã hội hoặc tự chăm sóc… được chia thành những bước nhỏ để dạy trẻ.

Can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ qua các giác quan

Kích thích thính giác: Trẻ tự kỷ thường nhạy cảm với âm thanh rất khác so với trẻ bình thường, trẻ khá nhạy cảm bởi các âm thanh của chương trình quảng cáo hay ca nhạc nhưng lại ít chú ý đến âm thanh của lời nói, kể cả giọng nói của mẹ.

• Việc huấn luyện kỹ năng nghe cho trẻ nhằm thay đổi sự nhạy cảm đối với các âm thanh khác nhau từ sớm.
• Kích thích thị giác: thị giác của trẻ bao gồm khả năng nhìn và quan sát bằng mắt kém tập trung, hay bị phân tán, rất dễ bị cuốn hút với các vật có màu sắc nổi bật, đỏ, sặc sỡ. Việc lập kế hoạch can thiệp cho trẻ tự kỷ với phương pháp nhìn kết hợp vận động trong 1-2 năm bằng kính mắt thấu kính lăng trụ sẽ giúp giảm hoặc chữa khỏi những sai lệch về nhìn của trẻ.

Can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ qua vui chơi

Biết cách chơi với trẻ tự kỷ là một phương pháp học và tìm hiểu thế giới của trẻ. Đối với trẻ bị tự kỷ, việc vui chơi càng có ý nghĩa hơn, giúp trẻ tăng cường được cảm nhận về thế giới xung quanh, cải thiện kỹ năng xã hội và nắn chỉnh hành vi….

Cha mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị trẻ tự kỷ

Cha mẹ và tất cả người thân quanh trẻ là những người quan trọng nhất, góp phần phát hiện và can thiệp sớm bệnh tự kỷ. Việc áp dụng sớm các kỹ năng dạy trẻ có thể mang lại hiệu quả can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ cao hơn nhiều so với việc bắt đầu can thiệp muộn.

Ngoài ra can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ là chương trình can thiệp toàn diện, kéo dài và cần sự tham gia của cha mẹ, giáo viên, chuyên gia y tế. Việc phát hiện và can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ sẽ giúp trẻ sớm hòa nhập với cộng đồng và nâng cao chất lượng cuộc sống cũng như sự nhận thức về thế giới xung quanh.

Can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ bằng chế độ dinh dưỡng

Một số báo cáo chỉ ra rằng chế độ dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ. Việc thiếu hụt một số vitamin đặc hiệu hoặc chất khoáng có thể gây ra biểu hiện của bệnh tự kỷ.

Theo nghiên cứu của tiến sĩ B. Rimland, San Diego, Mỹ năm 2001:

• Nhiều phụ huynh nhận thấy cho trẻ ăn các thức ăn từ lúa mì, lúa mạch, sữa được loại bỏ casein và gluten có thể giảm triệu chứng của tự kỷ. Vì vậy nên cung cấp cho trẻ chế độ ăn đa dạng gồm nguồn bổ sung chất đạm (sữa trứng, thịt, cá, tôm, cua); lipid (mỡ động vật, dầu thực vật…); glucid (gạo, ngô, ngũ cốc…); vitamin và khoáng chất (các loại trái cây, rau củ quả…).
• Một số chất bổ sung dinh dưỡng như vitamin và chất khoáng… đã được dùng trong việc kiểm soát hành vi tự hại bản thân của trẻ. Việc dùng vitamin B6 liều cao, magnesium và DMG (dimethylglycine) để kiểm soát cơn kích động, các hành vi tự tổn hại… có hiệu quả tốt trong nhiều trường hợp, khi tất cả các thuốc và các biện pháp can thiệp khác không có kết quả.

Trong trường hợp không thể cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng qua chế độ ăn uống cho trẻ, bạn nên lựa chọn các sản phẩm thảo dược tăng cường vi chất cho não bộ, tăng khả năng dẫn truyền thần kinh, hoạt hóa vùng não điều khiển chức năng ghi nhớ, phản xạ, tập trung, ngôn ngữ đã được nghiên cứu lâm sàng đầy đủ tại các bệnh viện lớn. Để tránh việc bổ sung thừa hay đưa những chất không cần thiết quá nhiều vào cơ thể trẻ.

Khái Niệm Can Thiệp Sớm Cho Trẻ

Can thiệp sớm là việc phát hiện, nhận biết, đánh giá và chẩn đoán loại khuyết tật cho trẻ, đồng thời xây dựng quy trình can thiệp cho cha mẹ trẻ để có thể giáo dục và điều trị cho trẻ. Những công việc này cần phải được thực hiện sớm, được ưu tiên trước tuổi tiểu học, nhằm kích thích sự phát triển tối đa của con, tạo điều kiện và chuẩn bị tốt cho các con sẵn sàng tham gia vào hệ thống giáo dục bình thường và cuộc sống sau này.

Việc can thiệp sớm giúp hỗ trợ những trẻ có nguy cơ hoặc đã bị khuyết tật bắt đầu từ giai đoạn chẩn đoán khi sinh cho đến lúc trẻ đi học. Can thiệp sớm liên quan rộng lớn đến toàn bộ gia đình, cha mẹ và trẻ. Chính việc can thiệp sớm cho trẻ sẽ tạo nền tảng cho việc học tập trong tương lai sau này của trẻ. Chương trình can thiệp sớm càng được bắt đầu nhanh thì các con sẽ có khả năng học được nhiều kỹ năng phức tạp hơn.

Đa số các chương trình can thiệp sớm sẽ chú ý đến những năm đầu từ 0-3 tuổi, sau đó là những hoạt động thuộc lĩnh vực mầm non, rồi đến phổ thông. Do đó, hai nhóm trẻ cần được tập trung chủ yếu để giáo dục sớm chủ yếu là từ 0-3 tuổi và từ 3-6 tuổi.

Quy Trình Thực Hiện Can Thiệp Sớm Cho Trẻ 0-3 Tuổi

Phát hiện sớm

Quan trọng nhất chính là thời điểm trẻ được phát hiện là có vấn đề, và ai là người đã phát hiện ra vấn đề khó khăn đang gặp phải của trẻ, có ý nghĩa cực kỳ to lớn quyết định đến quá trình can thiệp sớm cho trẻ 0-3 tuổi.

Các nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng, nếu chúng ta muốn thực hiện tốt việc phát hiện sớm cho trẻ thì cần phải chú trọng vào 02 nhóm đối tượng chính cần ưu tiên đó là gia đình của trẻ và cộng đồng nơi trẻ sinh sống. Từ đó mới có cơ sở để phát hiện vấn đề của trẻ sau cùng mới có phương pháp, quy trình can thiệp sớm phù hợp, hiệu quả.

Quy trình can thiệp sớm cho trẻ theo từng giai đoạn

Can thiệp sớm cho trẻ 0-3 tuổi gồm rất nhiều dịch vụ tổng hợp nhằm kích thích, phát triển hết tiềm năng học hỏi trẻ, để trẻ có khả năng được hội nhập, cải thiện hơn về chất lượng cuộc sống của mình.

Can thiệp sớm là cả một quá trình tổng hợp nhiều giai đoạn khác nhau tạo thành một chuỗi quy trình khép kín, giúp cho các chuyên gia can thiệp sớm có thể kịp thời hỗ trợ trẻ, mang lại hiệu quả cao nhất cho bản thân trẻ và cả giai đình. Các giai đoạn của quy trình can thiệp sớm như sau.

· Giai đoạn thắc mắc, đánh giá

Bắt đầu của quá trình can thiệp sớm cho trẻ là khi các bậc phụ huynh phát hiện, nhận biết những đặc điểm, hành động, thái độ, cảm xúc không bình thường trong sự phát triển của các con. Khi đó, cha mẹ sẽ rất lo lắng và đưa con đi các nơi để tìm kiếm sự giúp đỡ, hỗ trợ. Ở giai đoạn này, tâm lý chung của cha, mẹ đầy mâu thuẫn, phức tạp. Cha, mẹ có thể bị sốc, không tin nổi, phủ nhận, đổ lỗi cho nhau,..sau đó mới dần chấp nhận sự thật.

· Giai đoạn lập kế hoạch

Dựa theo những thông tin đã thu thập được trong quá trình phát hiện và đánh giá, sau đó cần lập cho trẻ một kế hoạch giáo dục cá nhân chi tiết. Điều quan trọng lúc này là phải xây dựng chương trình can thiệp sớm cho trẻ và gia đình của trẻ với những mục tiêu cụ thể như sau:

– Điểm mạnh và nhu cầu của trẻ, gia đình trẻ

– Mục tiêu cần phải ưu tiên trong giai đoạn hiện tại

– Những yếu tố cần phải lưu ý, ưu tiên

– Có chương trình can thiệp sớm theo tiêu chuẩn

· Giai đoạn can thiệp

Ở giai đoạn này, các chuyên gia can thiệp sớm cùng với cha mẹ và giáo viên hướng dẫn trẻ làm việc theo kế hoạch cá nhân đã đề ra trước đó.

Phải tùy theo mức độ nặng, nhẹ, theo độ tuổi của con mà lựa chọn phương pháp, quy trình và mô hình can thiệp sớm cho trẻ đặc biệt đạt hiệu quả cao nhất.

Cụ thể: Giai đoạn 0-3 tuổi, có thể can thiệp dưới sự kết hợp của nhóm chuyên gia, của cha mẹ và có giáo viên hướng dẫn trẻ.

Các chuyên gia, giáo viên sẽ hướng dẫn cho cha, mẹ cách dạy trẻ dựa trên kế hoạch giáo dục cá nhân để việc thực hiện kế hoạch giáo dục mang đến hiệu quả cao.

· Giai đoạn đánh giá lại

Quá trình giáo dục can thiệp sớm cho trẻ, cần một quá trình và thời gian lâu dài để các chuyên gia xem xét, đánh giá lại toàn bộ các hoạt động. Những kết quả đạt được, báo cáo, mục tiêu còn tồn đọng, nảy sinh tình huống mới, hay những phương pháp chưa đúng đối tượng, đánh giá về tiến độ của trẻ, khả năng chăm sóc giáo dục của cha mẹ, quy trình can thiệp đã hợp lý chưa.

Tầm Quan Trọng Của Can Thiệp Sớm Cho Trẻ

Can thiệp sớm cho trẻ 0-3 tuổi có ý nghĩa tác động trực tiếp đến đứa trẻ, đến cha mẹ, gia đình và toàn xã hội

1. Đối với bản thân trẻ

Can thiệp sớm cho trẻ 0-3 tuổi có thể ngăn ngừa những nhân tố gây nguy hiểm tới con, hoặc những nguyên nhân dẫn đến sự phát triển chậm và rối loạn chức năng. Bằng cách là giúp cho trẻ có được sự kích thích và sự tác động qua lại một cách đúng đắn đối với môi trường xung quanh ở ngay giai đoạn đầu quan trọng của sự phát triển.

Can thiệp sớm sẽ đồng thời thực hiện luôn chức năng chữa bệnh cho trẻ. Điều đó được thể hiện ở việc có thể là cho con theo kịp mức phát triển thông thường hoặc là kịp thời ngăn cản mức độ trì trệ không tăng lên thêm nữa.

Can thiệp sớm cho trẻ ngay từ giai đoạn đầu sẽ làm giảm các ảnh hưởng của bệnh mãn tính và khuyết tật chức năng lâu dài. Làm ngăn cản quá trình chậm phát triển cũng như các vấn đề khuyết tật khác gia tăng. Từ đó, có thể phòng ngừa được hành vi không cần thiết gây ra bởi khuyết tật.

2. Đối với cha mẹ

Can thiệp sớm cha mẹ không cần phải căng thẳng về vấn đề tình cảm của mình dành cho con và từ đó góp phần quan trọng vào quá trình chấp nhận. Điều này làm giảm bớt, loại trừ được sự bất lực của nhiều cha mẹ trong việc xử lý các vấn đề của con và có thể cải thiện, cân bằng mối quan tình cảm trong gia đình

Giáo dục sớm cho trẻ sẽ giúp cha mẹ được cung cấp đầy đủ thông tin quan trọng có liên quan đến các việc chẩn đoán về nguyên nhân khuyết tật và tiến triển của bệnh, có thêm kiến thức về sự phát triển bình thường, thúc đẩy sự chậm phát triển, từ đó có sự điều chỉnh phù hợp.

3. Đối với gia đình

Quá trình can thiệp sớm có thể tránh cho các anh chị em trong gia đình không phải rơi vào những tình thế không thuận lợi, bất lợi dẫn đến kết quả là sự phát triển của trẻ bị cản trở, cùng với đó là những vấn đề phát sinh khác.

Khi can thiệp sớm thì chúng ta có thể đảm bảo rằng toàn bộ gia đình hay một hệ thống gia đình đa thế hệ: Ông, bà, chú, bác, cô, dì,..sẽ tự biết cách điều chỉnh thái độ, ý thức, hoạt động sao cho phù hợp với hoàn cảnh, với môi trường khi trong gia đình có một đứa trẻ chậm phát triển. Qua đó làm giảm đi gánh nặng cho toàn gia đình.

4. Đối với xã hội

Can thiệp sớm cho trẻ 0 – 3 tuổi làm cho xã hội nhận biết được một thực tế là còn có những đứa trẻ bị khuyết tật, chậm phát triển trí tuệ. Các em cũng là một bộ phận của cộng đồng xã hội và có quyền được giúp đỡ.

Can thiệp sớm tạo ra cơ hội rộng mở cho các con sau này, vì các con sẽ được đi học tại các trường phổ thông chất lượng, hiệu quả. Khi các con lớn lên, trưởng thành thì các bậc làm cha, mẹ sẽ không cần hướng dẫn nhiều và sát sao như trước nữa, vì ngay từ đầu các con đã được giáo dục sớm để có thể xử lý những vấn đề, tình huống thực tế xảy ra rồi.

Tự kỷ

Gia sư trẻ tự kỷ

Nhu cầu của trẻ tự kỷ

Tại sao phải can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ?

PHƯƠNG PHÁP DẠY TRẺ TỰ KỶ CHẬM NÓI