Học văn để làm gì?

📖 Ngày nay, xã hội ngày càng phát triển, đời sống tinh thần con người cũng dần được nâng cao. Các giá trị văn hóa văn học càng được trân trọng. Song, nhiều người cũng đang dần lãng quên vai trò đích thực của văn học trong đời sống, đặc biệt là học sinh. Nếu như yêu cầu kiến thức của các môn tự nhiên toán, lý, hoá ngày càng cao thì câu hỏi của bao học sinh “Học văn để làm gì” trong xã hội hiện đại được đặt ra bức thiết hơn bao giờ hết.

Thật vậy, cho dù ở bất kì một xã hội nào thì việc học văn cũng đóng vai trò rất quan trọng trong đời sống. Nếu như ở xã hội cổ truyền, trải qua hơn một ngàn năm phong kiến, thước đo trình độ, học vấn của một con người luôn là văn hay, chữ tốt, lấy văn làm môn thi để tuyển chọn nhân tài cho đất nước qua những tấm gương sáng như Cao Bá Quát, Nguyễn Hiền,… thì ngày nay, ở xã hội hiện đại, học văn vẫn duy trì vẹn nguyên giá trị cao quý của nó. Không quá khó để tiếp xúc với văn học, bởi lẽ nó tồn tại song song và gắn liền mật thiết với xã hội như báo chí, sách vở,… Một xã hội tiến bộ văn minh thì phải có những con người thông minh, lịch thiệp, có phong cách, đạo đức và biết cư xử tốt với mọi người.

📚 Học văn tốt chính là chìa khoá vàng để đạt tới thành công

Học văn giúp ta sử dụng thành thạo tiếng mẹ đẻ, tạo điều kiện thuận lợi trong học tập cũng như trong sinh hoạt, làm việc. Năng lực viết văn ngày càng cần thiết cho cuộc sống của mỗi con người. Bởi trên thực tế, ngành nào, lĩnh vực nào cũng đòi hỏi người đọc thông viết thạo, hay từ các văn bản thủ tục hành chính đến lĩnh vực kinh tế, chính trị xã hội, bài luận tốt nghiệp. Đó chính là điều kiện để rèn luyện kĩ năng giao tiếp ứng xử, đồng thời bồi đắp lí tưởng thẩm mĩ của văn học. Văn học vừa là môn học cơ sở giúp ta học tốt các môn khác, vừa là môn học giúp giáo dục tư tưởng, tình cảm con người, là môn học là đẹp tâm hồn. Nhất là trong xã hội bận rộn và ồn ào ngày nay, nhịp sống tất bật, hối hả đôi khi làm chúng ta quên đi những giá trị sống đích thực để làm người. Đọc một bài thơ, lắng nghe một bài văn, chiêm nghiệm và sống chậm để trân trọng từng giây phút đẹp đẽ trôi qua trong cuộc đời. Tìm hiểu, đi sâu và lĩnh vực văn học, ta sẽ nâng cao được nhận thức, bồi dưỡng được tư tưởng tốt, tình cam đẹp và năng lực thẩm mĩ. Nếu xã hội hiện đại dường như ngày càng khiến con người dần xa cách thì học văn sẽ giúp ta bồi dượng “tình đời”, làm cho tâm hồn tình cảm thêm phong phú, nhạy cảm, rung động trước cái đẹp, cái thiện, cái thực của cuộc đời.

✒️ Học văn là nhằm giáo dục đạo đức, nhân cách, tư tưởng thông qua những hình tượng văn học giàu cảm xúc, hình ảnh.

Khi đã lớn lên và thấm nhuần các tác phẩm văn học, từ văn học dân gian, văn học hiện thực phê phán, đến văn học hiện đại, bất kì ai thuộc thế hệ chúng tôi cũng hiểu rõ “văn học là nhân học” và học văn chính là học cách làm người. Thông qua mỗi tác phẩm văn học, những bài đạo đức, ý thức trách nhiệm, lối sống được nâng lên những tầm mới để phù hợp từng giai đoạn phát triển tâm hồn của học sinh. Vì thế mà không ai có thể phủ nhận vai trò của môn văn đã tác động lớn đến việc bồi dưỡng tâm hồn, tư tưởng nhân cách của những người học nó. Văn là người, tư tưởng ấy được các thầy cô giáo truyền thụ lại cho thế hệ chúng tôi thông qua mỗi bài giảng. Cách miêu tả diễn đạt, bình luận hay tả thực một bài văn cũng toát lên tư cách và lối sống của mỗi người. Trong không gian thoáng đãng giữa cánh đồng chiều quê vi vút tiếng sáo diều khiến ta say mê với bao lời hay ý đẹp. Học văn không phải chỉ để hiểu lịch sử mà học văn chính là học cách cảm, cách nghĩ. Đi qua những lối mòn để lắng nghe từng âm thanh của gió, hít hà mùi tanh nồng của đất, ai cũng cảm thấy như chính tâm hồn mình đang dần hòa cùng không khí chộn rộn của mùa gặt chiêm ríu ran oi nồng. Có ai mà không biết đắm say cùng cỏ cây hoa lá khi quê hương mình chính là những bức tranh tươi đẹp như mơ, nồng ấm như thơ khắc sâu vào trong tâm khảm những đứa con xa. Cùng nhau chơi trốn tìm bên những cây rơm, hay đi ngang qua cánh đồng quê còn trơ gốc rạ và lắng nghe từng tiếng gió lạnh về, ai cũng ngỡ rằng tâm hồn mình đang dần tan ra, tan vào những bài văn tả thực, thực đến nao lòng.

✍️ Học văn để biết làm người.

Học văn để biết có cảm xúc, biết yêu thương cái đẹp, biết ghét cái xấu, biết đúng sai, biết cảm thông sẻ chia, biết rơi lệ trước nỗi đau, biết cười trong cuộc sống. Cho đến nay, giá trị to lớn của nhiều tác phẩm văn học vẫn còn in đậm trong trí óc mọi người. Câu chuyện bó đũa dạy ta biết đoàn kết, bài thơ Thương Ông giúp ta ngày càng phải biết yêu thương, Tấm Cám dạy ta tránh xa cái ác, bài học của Chí Phèo giúp ta vững vàng kiên định trong bất cứ hoàn cảnh nào cũng phải “đói cho sạch, rách cho thơm”, truyện Kiều bồi dưỡng lòng nhân đạo, Đại Cáo Bình Ngô phơi bày tội ác giặc ngoại xâm và khơi gợi tinh thần yêu nước, Nam Quốc Sơn Hà thật vẻ vang khi trở thành một bản tuyên ngôn khẳng định quyền lãnh thổ…

Văn chương lay động tâm hồn con người bằng những hình ảnh đẹp, cảm xúc bay bổng do ngôn từ tạo nên. Vậy hãy dạy và học Văn theo cách tìm ra những vẻ đẹp tiềm ẩn trong những tác phẩm văn chương. Đừng quá câu nệ vào nội dung tư tưởng của tác phẩm, hãy để cho trí tưởng tượng được bay bổng trong những ngôn từ mà nhà văn, nhà thơ dùng để sáng tạo nên tác phẩm của mình.

✍️ Văn dạy ta bài học vỡ lòng

Cũng giống như một bộ phim, mỗi tác phẩm văn học mang đến một bài học khác nhau. Thuở ấu thơ bạn thường nghe cổ tích, những câu chuyện cười và đều dạy chúng ta một bài học trong đó. Câu chuyện Cây khế trả vàng dạy con người không nên tham lam, Tấm Cám cho ta bài học về tình yêu thương, lòng nhân hậu, cả cái ác và cái thiện xuất hiện cạnh nhau để dạy người đời cách sống thiện lương.

Văn dạy ta bài học vỡ lòng, đến khi tôi luyện cho ta cảm xúc, văn sẽ rèn luyện ta sống một cuộc đời thật đẹp, làm một con người ý nghĩa. Lớn lên một chút, bạn sẽ cảm nhận được trong từng trang văn là mỗi cuộc đời, mỗi con người khác nhau. Bạn sẽ học được ở nhân vật Phương Định trong Những ngôi sao xa xôi sự kiên cường, dũng cảm, cả một tâm hồn đẹp. Đọc Lão Hạc của Nam Cao, lại thương đứt ruột gan cảnh lão nông già với cái chết đau đớn, lại học được ở ông đức hi sinh cao cả của một người cha nghèo.

Văn dạy ta yêu, dạy ta ghét, dạy ta rung động, dạy ta biết cảm ơn, biết xin lỗi và cả lòng bao dung nhân hậu. Đó là bài học vỡ lòng mà chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đã từng có được từ môn học này.

🖋 Học Văn để định hướng tư tưởng

Tư tưởng là một yếu tố quan trọng nhất trong giáo dục. Nó được hình thành từ lúc con người sinh ra, nó được thử thách trong quá trình con người trưởng thành và hoàn thiện cho đến lúc về già. Tư tưởng mỗi người khác nhau, nhưng chung quy lại cần có hướng đi đúng đắn để cuộc đời này thêm ý nghĩa. Và nhờ Văn học con người dễ định hướng tư tưởng.

Văn học phơi bày cuộc sống, cũng lấy gương từ cuộc sống nhào nặn nên. Chỉ cần đến với môn Văn bạn có thể nắm trong tay một kho tàng tư tưởng đạo lý đúng đắn, biết phân biệt đúng sai, biết yêu ghét rõ ràng, biết tự lựa chọn cho mình một con đường đi có ích cho đời. Đấy chính là giáo dục tư tưởng. Nhân, nghĩa, lễ, trí, tín… tất cả đều từ văn học mà ra.

Văn bồi dưỡng lòng yêu nước, tình yêu quê hương, gia đình

“Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước, đó là truyền thống quý báu của dân tộc ta…” (Hồ Chí Minh). Từ thuở hồng hoang, những bài ca dao dân ca, những trang truyền thuyết về Con Rồng cháu Tiên, Bánh chưng bánh giầy dạy ta lòng biết ơn, suy tôn công lao các vua Hùng dựng nước.

Trong chiến tranh loạn lạc, những ngòi bút viết lên bao trang sử vàng, đọc xong lòng bỗng hân hoan tự hào, càng thấm thía sự hi sinh của những anh hùng đã xả thân vì đất nước. Thời bình yên lành, văn bày tỏ sự mến yêu quê hương, tầm quan trọng của gia đình.

Đọc từng dòng thơ của Tế Hanh, cảm nhận được quê hương trong từng con chữ, trong từng hơi thở. Chắc hẳn trong chúng ta ai cũng có một mảnh tâm hồn riêng để nghĩ về nơi mình sinh ra. Đất nước Việt Nam cong hình chữ S, nơi đâu cũng là cánh đồng, là bờ đê, là ngõ lối vào ngôi nhà thân thuộc, là biển mênh mông tận chân trời… tất cả chúng là tình yêu quê hương, là nỗi nhớ nhung mỗi khi xa vắng. Như tâm hồn, như cuộc đời của mỗi chúng ta. Rồi Làng của Kim Lân, Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi… vẽ nên những tình yêu gia đình, làng xóm, cả những gian nan khó khăn sẵn sàng vượt qua nếu có đủ tình yêu của những người thân yêu.

Học Văn để làm gì? Để khiến ta càng thêm yêu quê hương, yêu cội nguồn của chính mình.

“Nước chúng ta

Nước những người chưa bao giờ khuất

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về”

( Đất Nước – Nguyễn Đình Thi)

Văn còn làm ta cảm thấy căm phẫn, xót xa trước cảnh nước nhà bị tàn phá bởi quân giặc:

“Giặc kéo lên ngùn ngụt lửa hung tàn

Ruộng ta khô

Nhà ta cháy”

(Bên kia sông Đuống – Hoàng Cầm)

Vậy nên nếu ai hỏi Văn học dùng để làm gì? Hãy cảm hóa họ bằng những gì bạn đã được giáo dục từ môn Văn. Văn không chỉ là vũ khí chiến đấu, là nơi trải lòng, đây còn là những người thầy giáo dục ta nên người.

🎭 Học Văn để hiểu về cuộc sống

Văn học và cuộc sống được ví với nhau như con ong cần mẫn cả cuộc đời gắn liền với loài hoa xinh đẹp để tìm mật ngọt, “hương nhụy trong mát và ngọt lành của cuộc sống chính là văn học“.

Văn học bằng những ngọt ngào tinh túy của ngòi bút, dòng chữ đã thu nhận, tái hiện, phản ánh cuộc sống – cuộc sống với những giá trị chân – thiện – mỹ, những bi ai, hạnh phúc được góp nhặt lại rồi bằng chất liệu ngôn từ để tạc nên từng tác phẩm day dứt lòng người, mê đắm người đọc.

Thế đấy, nhờ văn học mà cội nguồn gốc rễ con người được biết đến, làm cho con người cảm nhận được cuộc sống đa chiều hay thậm chí khơi dậy trong mỗi chúng ta sự đồng cảm, tình yêu thương.

✍🏻 Văn giúp ta biết về cội nguồn gốc rễ

Ta từ đâu mà có, ta từ đâu mà đến? Hẳn người Việt chúng ta đều tự hào rằng mình là con Rồng cháu Tiên, bởi văn học mang ta đến với cội nguồn gốc rễ. Dạy cho lớp trẻ biết rằng phải sống kết đoàn, cưu mang nhau cùng chung sống. Trang văn đưa ta về với quê hương, bến nước, con đò trong từng câu ca dao, từng vần thơ thắm đượm.

“Quê hương là gì hở mẹ?

Mà cô giáo dạy phải yêu

Quê hương là gì hở mẹ?

Ai đi xa cũng nhớ nhiều”

(Quê hương – Đỗ Trung Quân)

📰 Văn dạy ta cảm nhận cuộc sống đa chiều

Sự uyển chuyển mềm mại, cảm quan đa chiều của văn học đưa ra đi từ cảm xúc này đến cảm xúc khác tựa hồ như làn mây bềnh bồng, dải lụa êm ái hay làn nước trong xanh lững lờ trôi. Cuộc sống vốn dĩ nhiều chiều, mà văn học lại góp nhặt tất cả rồi dùng ngôn từ phẩy nhẹ trang giấy để dạy ta cảm nhận được điều ấy.

Niềm hân hoan trong những ngày chiến thắng của thơ Tố Hữu, sự căm tức đến nghẹn ngào cảnh bé Hồng bị bà cô đay nghiến (Nguyên Hồng – Những ngày thơ ấu), xót thương vô hạn cảnh chị Dậu bán con (Ngô Tất Tố – Tắt đèn), lão Hạc bán chó (Nam Cao- Lão Hạc), tiếng cười mỉa mai châm biếm trong hàng loạt tác phẩm của Vũ Trọng Phụng…

Nói như Thạch Lam “Văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối, tàn ác, vừa làm cho lòng người đọc thêm trong sạch và phong phú hơn”, học Văn chính là để cảm nhận cuộc sống đa chiều.

📔 Nhờ học Văn mới biết đồng cảm với người khác

Văn học là nguồn sống, là linh hồn, là hơi thở của cuộc đời, “nơi xuất phát” của từng trang văn chính là cuộc sống bao la với bao tâm tư, trăn trở. Bởi vậy, từng chất liệu vô giá, phong phú của cuộc đời được gói ghém lại rồi gửi vào văn thơ.

Văn học là sáng tạo, là cái nhìn của nghệ sĩ về cuộc đời, và cũng chính cuộc đời với bao trăn trở, buồn vui, hạnh phúc đã trở thành chất liệu vô giá để mỗi nghệ sĩ phác họa lên từng trang viết. Ta bắt gặp chính mình, chính cuộc đời mình, chính tâm tư của mình ở một nơi nào đó trong từng trang văn.

Và hẳn, ta cũng cảm thấy động lòng trước những mảnh đời được xây dựng rất thật trong văn thơ. Chí Phèo, lão Hạc của Nam Cao, Mị của Tô Hoài… hiện thân của những người nông dân nghèo khổ, bần cùng. Ta say sưa trong những trang đời để rồi nhìn lại, ta biết yêu thương, biết trân trọng, biết tự hào và đồng cảm sâu sắc với những con người ấy. Đọc từng trang viết, có lúc nào bạn chưa từng xót xa, vui buồn cùng nhân vật?

🎍 Văn giúp ta cải thiện kỹ năng giao tiếp

Ngay từ lớp vỡ lòng, bạn được cầm tay tập viết, rồi tập đọc và kể chuyện, sau đó là tập trình bày những cảm xúc, suy nghĩ của mình trong mỗi câu văn, bài viết. Mỗi đứa trẻ sau quá trình luyện tập sẽ có được gì? Kỹ năng nói tròn vành rõ chữ, có thể viết được những trang cảm xúc non nớt đầu đời. Lên cấp Hai, cấp Ba, bạn có thể đứng trước đám đông thuyết trình về một chuyến đi, một ý tưởng,… Và dần dần bạn không còn lắp bắp hay rụt rè khi đứng trước đám đông. Đấy là mục tiêu cần đạt khi bạn làm quen với môn Văn ngay từ bước đầu đến trường.

Có nhiều bạn thắc mắc, “viết văn để làm gì? học văn để làm gì“. Thì đấy, có viết bạn mới rèn kĩ năng ngôn từ chính tả, thậm chí là giao tiếp ngay trong mỗi bài văn của mình. Dần dần bạn sẽ có một vốn từ vựng phong phú, kỹ năng giao tiếp của bạn cũng nhờ đấy mà thành thạo.

Và ngay cả sau này khi không còn học môn Ngữ văn nữa, bạn cũng cần có nó trong cuộc sống của mình. Mỗi lời nói hay ắt sẽ mang đến cho bạn nhiều thiện cảm khi đối diện với người khác, cũng giúp bạn không còn tự ti khi giao tiếp nữa.